Brezilya'da darbe sonlanıyor mu?

DÜNYA 15.03.2021 - 12:38, Güncelleme: 27.10.2022 - 05:59
 

Brezilya'da darbe sonlanıyor mu?

Yargı kıskacına alınarak siyaset sahnesinden uzaklaştırılan eski Devlet Başkanı Lula de Silva’nın mahkûmiyet kararının bozulması, 2022 seçimlerine katılma olasılığını gündeme getirdiği için önemli.
<p>Brezilya Y&uuml;ksek Mahkeme Yargıcı Edson Fachin, ge&ccedil;en Pazartesi (8 Mart), 13. Curitiba Federal Mahkemesinin (Parana Eyaleti) 2017&rsquo;de aldığı, bir yıl sonra Y&uuml;ksek Mahkemece beşe karşı altı oyla onanan eski cumhurbaşkanlarından (2003-2010) Luiz In&aacute;cio Ferreira da Silva, namı diğer Lula de Silva hakkındaki mahk&ucirc;miyet kararını bozdu. Kararın gerek&ccedil;esini eyalet mahkemesinin bu konuda yetkisiz olması oluşturuyor. Lula de Silva &ldquo;pasif yolsuzluk ve kara para aklama&rdquo; su&ccedil;undan 12 yıl hapis cezasına mahk&ucirc;m olmuş ve siyasi haklarından 8 yıl mahrum bırakılmıştı. Ger&ccedil;i Lula de Silva, Y&uuml;ksek Mahkeme&rsquo;nin yeniden değerlendirdiği bir i&ccedil;tihadı sayesinde 2019&rsquo;da cezaevinden &ccedil;ıkmıştı ama siyasi haklarından mahrumiyeti devam ediyordu. Bu durumda, mahk&ucirc;miyete esas oluşturan davalar Brasilia Federal Mahkemesi&rsquo;nde yeniden g&ouml;r&uuml;lecek.</p> <p><img class="alintiIcon" src="D" style="border-style:none; box-sizing:border-box; color:rgb(33, 37, 41); font-family:gothamnarrow-book; font-size:16px; height:30px; padding-left:60px; vertical-align:middle" /></p> <blockquote>75 yaşındaki siyaset&ccedil;inin 2022&rsquo;de aday olması, &ouml;ncelikle Brasilia Federal Mahkemesi&rsquo;nin se&ccedil;imlerden &ouml;nce lehinde karar vermesine veya kararını s&uuml;r&uuml;ncemede bırakmasına bağlı.&nbsp;</blockquote> <p>​​​​​​​Jair Bolsonaro h&uuml;k&uuml;metine yakın Başsavcı Augusto Aras kararı temyize g&ouml;t&uuml;recek ama Y&uuml;ksek Mahkemenin diğer 10 &uuml;yesinin bu konuda Fachin&rsquo;e destek vermesi bekleniyor. &Ccedil;&uuml;nk&uuml; &uuml;&ccedil; yıl &ouml;nce bu davaya bakmış olan eyalet mahkemesinin yıldız yargıcı Sergio Moro halen Bolsonaro h&uuml;k&uuml;metinin adalet bakanı. Moro, bir&ccedil;ok siyaset&ccedil;inin yargılandığı ve &uuml;lkeyi derinden sarsan Petrobas yolsuzluğuyla ilgili &ldquo;Ekspres Yıkama&rdquo; (Lava Jato) olarak adlandırılan davalara da bakmıştı. Yargılanan siyaset&ccedil;ilerin bir&ccedil;oğu, d&ouml;nemin Temsilciler Meclisi Başkanı Eduardo Cunha başta olmak &uuml;zere 42 milletvekili ve 29 senat&ouml;r, darbenin parlamento ayağını oluşturan Devlet Başkanı Dilma Rousseff&rsquo;in g&ouml;revden alınmasında (impeachment) rol almıştı. Ama bundan Moro&rsquo;nun darbecilerle hesaplaştığı anlamını &ccedil;ıkarmak doğru değil. Moro&rsquo;nun gerek Lula de Silva&rsquo;nın &ouml;nceki g&uuml;n &ldquo;500 yılın hukuk yalanı&rdquo; olarak nitelediği mahk&ucirc;miyetine esas teşkil eden OAS L&eacute;o Pinheiro davasında eski başkan aleyhinde takındığı tutum gerek darbeden en b&uuml;y&uuml;k yararı sağlayan bug&uuml;nk&uuml; Devlet Başkanı Bolsonaro&rsquo;nun h&uuml;k&uuml;metinde g&ouml;rev alması darbeyi d&uuml;zenleyenlere &ccedil;ok da mesafeli olmadığını ortaya koyuyor. Cunha&rsquo;nın Nisan ayında &ccedil;ıkacağı ve bomba etkisi yaratacağı bildirilen darbe g&uuml;nl&uuml;ğ&uuml;yle ilgili kitabı (Tchau Querida, o Di&aacute;rio do Impeachment) o yıllarda siyaset&ccedil;ilerin nerede konumlandığına ışık tutacak kuşkusuz.</p> <h3>Darbe neden ve nasıl olmuştu?</h3> <p>&Ouml;zet olarak belirtmek gerekirse, darbenin hedefi, 1980&rsquo;de sendikal hareketin i&ccedil;inden &ccedil;ıkmış, başta Tro&ccedil;kist eğilimli olmakla birlikte, 90&rsquo;larda ge&ccedil;irdiği değişimle merkeze doğru kaymış, olgunlaşmış ve 2002&rsquo;de Lula de Silva&rsquo;nın devlet başkanı se&ccedil;ilmesiyle iktidara gelmiş olan İş&ccedil;i Partisi&rsquo;ni (PT) devirmekti. Oysa Lula de Silva, kurduğu sınıflar arası muhafazak&acirc;r ittifakla bir &ouml;nceki Devlet Başkanı Fernando Henrique Cardoso&rsquo;nun neo-liberal ekonomi politikasını, gelir dağılımını iyileştiren sosyal &ouml;nlemlerle destekleyerek uygulamış ve kısa s&uuml;rede &ccedil;ok başarılı olmuştu. Bir kere, uyguladığı istikrar politikalarıyla, Brezilya&rsquo;yı 90&rsquo;larda enflasyonun y&uuml;zde 6 binlere dayandığı az gelişmiş &uuml;lke g&ouml;r&uuml;n&uuml;m&uuml;nden kurtarmış, Uluslararası Para Fonu&rsquo;ndan (IMF) bor&ccedil; alırken Fon&rsquo;a kredi veren &uuml;lke ve d&uuml;nyanın 6. b&uuml;y&uuml;k ekonomisi konumuna getirmişti. Ayrıca ve &ccedil;ok daha &ouml;nemlisi, yoksullukla m&uuml;cadele &ouml;nlemleriyle 30-35 milyon kişiyi yoksul kesimden orta sınıfa ge&ccedil;irmiş, orta sınıfın toplum i&ccedil;indeki oranını y&uuml;zde 38&rsquo;den 53&rsquo;e &ccedil;ıkarmıştı. Se&ccedil;men kitlesini genişleten bu yeni orta sınıf sayesinde kendisi 2006 yılında, artık &uuml;&ccedil;&uuml;nc&uuml; kez aday olamayacağı i&ccedil;in de &ldquo;manevi kızım&rdquo; dediği Dilma Rousseff 2010 ve 2014&rsquo;te se&ccedil;imleri kazanmıştı.</p> <p>Bu kadar başarılı olduğu halde Lula de Silva&rsquo;nın başının &uuml;st&uuml;nde &uuml;&ccedil; defa &ldquo;impeachment&rdquo; prosed&uuml;r&uuml; sallanmış ama muhalefet Meclis&rsquo;te ve Senato&rsquo;da bu mekanizmanın işlemesi i&ccedil;in gerekli olan &uuml;&ccedil;te iki &ccedil;oğunluğu bulamamıştı. Darbeciler, Rousseff&rsquo;in 2014 se&ccedil;imlerini kaybetmesi i&ccedil;in sokakları hareketlendirmiş ancak sokak siyaseti de başarılı olmamıştı. Rousseff demokratik yollardan d&uuml;ş&uuml;r&uuml;lemeyince devreye iki aşamalı darbe planı sokulmuştu. İlk aşamada Rousseff &ldquo;impeachment&rdquo; mekanizmasıyla d&uuml;ş&uuml;r&uuml;lm&uuml;ş, ikinci aşamada ise halk desteği b&uuml;y&uuml;k olan Lula de Silva, yeniden aday olmasının &ouml;n&uuml;ne ge&ccedil;mek i&ccedil;in yargı kıskacına alınmıştı.</p> <p>Yukarıda belirtildiği gibi, &ldquo;impeachment&rdquo; mekanizmasının işletilmesi i&ccedil;in Meclis&rsquo;te ve Senato&rsquo;da &uuml;&ccedil;te iki &ccedil;oğunluk gerektiğinden, Dilma Rousseff&rsquo;in nasıl d&uuml;ş&uuml;r&uuml;ld&uuml;ğ&uuml; sorusu akla gelecektir kuşkusuz. Ekim 2014 se&ccedil;imlerinde PT ve m&uuml;ttefiklerinin 513 sandalyeli Meclis&rsquo;te 294 milletvekili, 81 &uuml;yeli Senato&rsquo;da da salt &ccedil;oğunluğu vardı. Ama 17 Nisan 2016&rsquo;da Meclis&rsquo;te 367 el &ldquo;impeachment&rdquo; lehine kalkmıştı. PT&rsquo;nin m&uuml;ttefiki siyasi partilerin milletvekillerinin 15 ay sonra nasıl olup da karşı cephede konumlandığına Cunha&rsquo;nın s&ouml;z&uuml; edilen kitabı cevap getirecektir kuşkusuz.</p> <p>Bu darbe planı tıkır tıkır işleyince 2018 se&ccedil;imlerini, esasen y&uuml;zde 20 dolayında desteğe sahip olan bug&uuml;nk&uuml; Devlet Başkanı Jair Bolsonaro, karşısında g&uuml;&ccedil;l&uuml; rakip bulunmadığı i&ccedil;in rahatlıkla kazanmıştı. Emekli bir asker olan Bolsonaro, ABD destekli 1964 askeri darbesi ve ardından iş başına gelen ve 1985&rsquo;e kadar &uuml;lkeyi y&ouml;neten askeri diktat&ouml;rl&uuml;ğ&uuml; savunan bir siyaset&ccedil;i. ABD yanlısı tutumuna Başkan Trump d&ouml;neminde Brezilya&rsquo;nın Tel Aviv B&uuml;y&uuml;kel&ccedil;iliği&rsquo;ni alelacele Kud&uuml;s&rsquo;e taşıma kararı &ouml;rnek g&ouml;sterilebilir.</p> <p>Dilma Rousseff, 17 Nisan 2019&rsquo;da Brasil De Fato&rsquo;da yayımlanan &ldquo;<a href="https://www.brasildefato.com.br/2019/04/17/o-golpe-de-2016-a-porta-para-o-desastre-por-dilma-rousseff" style="box-sizing: border-box; color: inherit; text-decoration-line: none; background-color: transparent; opacity: 1; box-shadow: rgb(155, 232, 248) 0px -2px 0px inset, rgb(155, 232, 248) 0px -3px 0px inset;" target="_blank">2016 darbesi: felakete a&ccedil;ılan kapı&rdquo;</a>&nbsp;başlıklı yazısında, darbenin başlıca hedefinin &ldquo;Brezilya&rsquo;yı, d&ouml;rt başkanlık se&ccedil;iminde sandıkta bozguna uğratılan neo-liberal ajandaya uyumlu hale getirmek&rdquo; olduğunu s&ouml;yl&uuml;yor. PT esasen neo-liberal politikalar izlediğine g&ouml;re, neden darbeyle iktidardan uzaklaştırılmak istendiği yanıtı bulunması gereken bir soru.</p> <p>Latin Amerika&rsquo;daki darbeler tarihi hakkında &ldquo;Karanlık Zamanlar&rdquo; (Tiempos de Oscuridad) isimli kitabın yazarı olan Şili asıllı İspanyol Profes&ouml;r Marcos Roitman&rsquo;ın bu soruya yanıtı ş&ouml;yle: SSCB&rsquo;nin yıkılmasıyla birlikte, ABD, Monroe Doktrini &ccedil;er&ccedil;evesinde, Latin Amerika &uuml;lkelerinde artık ideolojik gerek&ccedil;eli askeri darbeler yapmaya ihtiya&ccedil; duymuyor. Buna karşılık, ABD ile bağlantılı k&uuml;resel g&uuml;&ccedil;lerin, başka bir deyişle &ccedil;ok uluslu şirketler, uluslararası bankalar ve uluslararası kuruluşların oluşturduğu Troika &ldquo;yeni d&uuml;şman&rdquo; belirlediği &uuml;lkelerin siyasetine silahlı kuvvetlere ihtiya&ccedil; duymayan siyasi m&uuml;hendisliklerle m&uuml;dahale ediyor. Roitman bu t&uuml;r bir m&uuml;dahaleye &ldquo;beyaz eldivenli darbe&rdquo; (golpe de guante blanco) diyor. Bu darbeler artık sadece Venezuela ve K&uuml;ba gibi sol ideolojiye dayalı antikapitalist &uuml;lkeler i&ccedil;in değil, ayrıca Troika&rsquo;nın &ccedil;ıkarlarını &ouml;ncelemeyen Brezilya gibi neo-liberal politikalar izleyen &uuml;lkeler i&ccedil;in de &ouml;ng&ouml;r&uuml;l&uuml;yor. ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken&rsquo;ın M&uuml;nih G&uuml;venlik Konferansında &ldquo;ABD artık askeri g&uuml;&ccedil; kullanarak rejimleri devirmeye &ccedil;alışmayacak&rdquo; s&ouml;z&uuml;n&uuml; bu bağlamda okumak m&uuml;mk&uuml;n.</p> <h3>Lula de Silva&rsquo;nın 2022 se&ccedil;imlerinde aday olması</h3> <p>Lula de Silva&rsquo;nın mahk&ucirc;miyet kararının bozulması, 2022 se&ccedil;imlerine katılma olasılığını g&uuml;ndeme getirdiği i&ccedil;in &ouml;nemli. &ldquo;Yoksulların babası&rdquo; lakaplı siyaset&ccedil;inin Bolsonaro karşısında kazanabilecek en g&uuml;&ccedil;l&uuml; aday olduğu alelacele yapılan anketlerde g&ouml;r&uuml;l&uuml;yor. France Info&rsquo;nun Reuters&rsquo;e dayanarak aktardığı bir ankete g&ouml;re, Lula de Silva ikinci turda y&uuml;zde 38&rsquo;e karşı 50 ile Bolsonaro&rsquo;yu geride bırakıyor. Consultora Atlas&rsquo;ın ge&ccedil;en Cuma yayımladığı bir başka anket, Lula de Silva&rsquo;nın Bolsonaro&rsquo;yu y&uuml;zde 38,8&rsquo;e karşılık 44,9 oyla alt edeceğini&nbsp;<a href="https://americaeconomica.com/noticia/31030/politica/lula-sacaria-a-bolsonaro-una-ventaja-de-seis-puntos-en-las-elecciones.html" style="box-sizing: border-box; color: inherit; text-decoration-line: none; background-color: transparent; opacity: 1; box-shadow: rgb(155, 232, 248) 0px -2px 0px inset, rgb(155, 232, 248) 0px -3px 0px inset;" target="_blank">ortaya koyuyor</a>. Bolsonaro&rsquo;ya karşı Ciro Gomes gibi başka muhalif adayların da kazanma şansı var ama en g&uuml;&ccedil;l&uuml; aday Lula de Silva.</p> <p>El Pa&iacute;s gazetesine verdiği m&uuml;lakatta, &ldquo;Siyaset benim DNA&rsquo;m, yapmayı ancak&nbsp;<a href="https://elpais.com/internacional/2021-03-06/la-politica-es-mi-adn-solo-cuando-muera-dejare-de-hacerla.html" style="box-sizing: border-box; color: inherit; text-decoration-line: none; background-color: transparent; opacity: 1; box-shadow: rgb(155, 232, 248) 0px -2px 0px inset, rgb(155, 232, 248) 0px -3px 0px inset;" target="_blank">&ouml;ld&uuml;ğ&uuml;mde bırakırım</a>&rdquo; diyen 75 yaşındaki siyaset&ccedil;inin 2022&rsquo;de aday olması, &ouml;ncelikle Brasilia Federal Mahkemesi&rsquo;nin se&ccedil;imlerden &ouml;nce lehinde karar vermesine veya kararını s&uuml;r&uuml;ncemede bırakmasına bağlı. Ama aday olması halinde yeniden se&ccedil;ilmesi m&uuml;mk&uuml;n ki bu da Brezilya darbesinin sonlanması anlamına gelecek. Unutmayalım ki d&uuml;nya ekonomisindeki yeri altıncılıktan onunculuğa d&uuml;şen Brezilya&rsquo;da sokak hareketleri, parlamento ve yargı darbeleriyle hedeflenen; Lula de Silva&rsquo;nın, manevi kızı Dilma Rousseff&rsquo;in, kısacası kurucusu olduğu PT&rsquo;nin iktidardan uzaklaştırılmasıydı. O bakımdan zafer &ccedil;ığlıkları atmaktan &ccedil;ok bundan sonra neler olacağını bekleyip g&ouml;rmekte yarar var.</p> <p>[&ldquo;Agur, ETA artık yok&rdquo; (Aralık 2018), &ldquo;&Ccedil;oğul İspanya: Anayasal Sistemi ve Ter&ouml;rle M&uuml;cadele Modeli&rdquo; (2006) ve &ldquo;Euskal Herria: İspanya Siyasi Tarihinde Bask Milliyet&ccedil;iliği&rdquo; (1999) kitaplarının yazarı olan Akın &Ouml;z&ccedil;er emekli Dışişleri mensubudur]</p>
Yargı kıskacına alınarak siyaset sahnesinden uzaklaştırılan eski Devlet Başkanı Lula de Silva’nın mahkûmiyet kararının bozulması, 2022 seçimlerine katılma olasılığını gündeme getirdiği için önemli.
<p>Brezilya Y&uuml;ksek Mahkeme Yargıcı Edson Fachin, ge&ccedil;en Pazartesi (8 Mart), 13. Curitiba Federal Mahkemesinin (Parana Eyaleti) 2017&rsquo;de aldığı, bir yıl sonra Y&uuml;ksek Mahkemece beşe karşı altı oyla onanan eski cumhurbaşkanlarından (2003-2010) Luiz In&aacute;cio Ferreira da Silva, namı diğer Lula de Silva hakkındaki mahk&ucirc;miyet kararını bozdu. Kararın gerek&ccedil;esini eyalet mahkemesinin bu konuda yetkisiz olması oluşturuyor. Lula de Silva &ldquo;pasif yolsuzluk ve kara para aklama&rdquo; su&ccedil;undan 12 yıl hapis cezasına mahk&ucirc;m olmuş ve siyasi haklarından 8 yıl mahrum bırakılmıştı. Ger&ccedil;i Lula de Silva, Y&uuml;ksek Mahkeme&rsquo;nin yeniden değerlendirdiği bir i&ccedil;tihadı sayesinde 2019&rsquo;da cezaevinden &ccedil;ıkmıştı ama siyasi haklarından mahrumiyeti devam ediyordu. Bu durumda, mahk&ucirc;miyete esas oluşturan davalar Brasilia Federal Mahkemesi&rsquo;nde yeniden g&ouml;r&uuml;lecek.</p> <p><img class="alintiIcon" src="D" style="border-style:none; box-sizing:border-box; color:rgb(33, 37, 41); font-family:gothamnarrow-book; font-size:16px; height:30px; padding-left:60px; vertical-align:middle" /></p> <blockquote>75 yaşındaki siyaset&ccedil;inin 2022&rsquo;de aday olması, &ouml;ncelikle Brasilia Federal Mahkemesi&rsquo;nin se&ccedil;imlerden &ouml;nce lehinde karar vermesine veya kararını s&uuml;r&uuml;ncemede bırakmasına bağlı.&nbsp;</blockquote> <p>​​​​​​​Jair Bolsonaro h&uuml;k&uuml;metine yakın Başsavcı Augusto Aras kararı temyize g&ouml;t&uuml;recek ama Y&uuml;ksek Mahkemenin diğer 10 &uuml;yesinin bu konuda Fachin&rsquo;e destek vermesi bekleniyor. &Ccedil;&uuml;nk&uuml; &uuml;&ccedil; yıl &ouml;nce bu davaya bakmış olan eyalet mahkemesinin yıldız yargıcı Sergio Moro halen Bolsonaro h&uuml;k&uuml;metinin adalet bakanı. Moro, bir&ccedil;ok siyaset&ccedil;inin yargılandığı ve &uuml;lkeyi derinden sarsan Petrobas yolsuzluğuyla ilgili &ldquo;Ekspres Yıkama&rdquo; (Lava Jato) olarak adlandırılan davalara da bakmıştı. Yargılanan siyaset&ccedil;ilerin bir&ccedil;oğu, d&ouml;nemin Temsilciler Meclisi Başkanı Eduardo Cunha başta olmak &uuml;zere 42 milletvekili ve 29 senat&ouml;r, darbenin parlamento ayağını oluşturan Devlet Başkanı Dilma Rousseff&rsquo;in g&ouml;revden alınmasında (impeachment) rol almıştı. Ama bundan Moro&rsquo;nun darbecilerle hesaplaştığı anlamını &ccedil;ıkarmak doğru değil. Moro&rsquo;nun gerek Lula de Silva&rsquo;nın &ouml;nceki g&uuml;n &ldquo;500 yılın hukuk yalanı&rdquo; olarak nitelediği mahk&ucirc;miyetine esas teşkil eden OAS L&eacute;o Pinheiro davasında eski başkan aleyhinde takındığı tutum gerek darbeden en b&uuml;y&uuml;k yararı sağlayan bug&uuml;nk&uuml; Devlet Başkanı Bolsonaro&rsquo;nun h&uuml;k&uuml;metinde g&ouml;rev alması darbeyi d&uuml;zenleyenlere &ccedil;ok da mesafeli olmadığını ortaya koyuyor. Cunha&rsquo;nın Nisan ayında &ccedil;ıkacağı ve bomba etkisi yaratacağı bildirilen darbe g&uuml;nl&uuml;ğ&uuml;yle ilgili kitabı (Tchau Querida, o Di&aacute;rio do Impeachment) o yıllarda siyaset&ccedil;ilerin nerede konumlandığına ışık tutacak kuşkusuz.</p> <h3>Darbe neden ve nasıl olmuştu?</h3> <p>&Ouml;zet olarak belirtmek gerekirse, darbenin hedefi, 1980&rsquo;de sendikal hareketin i&ccedil;inden &ccedil;ıkmış, başta Tro&ccedil;kist eğilimli olmakla birlikte, 90&rsquo;larda ge&ccedil;irdiği değişimle merkeze doğru kaymış, olgunlaşmış ve 2002&rsquo;de Lula de Silva&rsquo;nın devlet başkanı se&ccedil;ilmesiyle iktidara gelmiş olan İş&ccedil;i Partisi&rsquo;ni (PT) devirmekti. Oysa Lula de Silva, kurduğu sınıflar arası muhafazak&acirc;r ittifakla bir &ouml;nceki Devlet Başkanı Fernando Henrique Cardoso&rsquo;nun neo-liberal ekonomi politikasını, gelir dağılımını iyileştiren sosyal &ouml;nlemlerle destekleyerek uygulamış ve kısa s&uuml;rede &ccedil;ok başarılı olmuştu. Bir kere, uyguladığı istikrar politikalarıyla, Brezilya&rsquo;yı 90&rsquo;larda enflasyonun y&uuml;zde 6 binlere dayandığı az gelişmiş &uuml;lke g&ouml;r&uuml;n&uuml;m&uuml;nden kurtarmış, Uluslararası Para Fonu&rsquo;ndan (IMF) bor&ccedil; alırken Fon&rsquo;a kredi veren &uuml;lke ve d&uuml;nyanın 6. b&uuml;y&uuml;k ekonomisi konumuna getirmişti. Ayrıca ve &ccedil;ok daha &ouml;nemlisi, yoksullukla m&uuml;cadele &ouml;nlemleriyle 30-35 milyon kişiyi yoksul kesimden orta sınıfa ge&ccedil;irmiş, orta sınıfın toplum i&ccedil;indeki oranını y&uuml;zde 38&rsquo;den 53&rsquo;e &ccedil;ıkarmıştı. Se&ccedil;men kitlesini genişleten bu yeni orta sınıf sayesinde kendisi 2006 yılında, artık &uuml;&ccedil;&uuml;nc&uuml; kez aday olamayacağı i&ccedil;in de &ldquo;manevi kızım&rdquo; dediği Dilma Rousseff 2010 ve 2014&rsquo;te se&ccedil;imleri kazanmıştı.</p> <p>Bu kadar başarılı olduğu halde Lula de Silva&rsquo;nın başının &uuml;st&uuml;nde &uuml;&ccedil; defa &ldquo;impeachment&rdquo; prosed&uuml;r&uuml; sallanmış ama muhalefet Meclis&rsquo;te ve Senato&rsquo;da bu mekanizmanın işlemesi i&ccedil;in gerekli olan &uuml;&ccedil;te iki &ccedil;oğunluğu bulamamıştı. Darbeciler, Rousseff&rsquo;in 2014 se&ccedil;imlerini kaybetmesi i&ccedil;in sokakları hareketlendirmiş ancak sokak siyaseti de başarılı olmamıştı. Rousseff demokratik yollardan d&uuml;ş&uuml;r&uuml;lemeyince devreye iki aşamalı darbe planı sokulmuştu. İlk aşamada Rousseff &ldquo;impeachment&rdquo; mekanizmasıyla d&uuml;ş&uuml;r&uuml;lm&uuml;ş, ikinci aşamada ise halk desteği b&uuml;y&uuml;k olan Lula de Silva, yeniden aday olmasının &ouml;n&uuml;ne ge&ccedil;mek i&ccedil;in yargı kıskacına alınmıştı.</p> <p>Yukarıda belirtildiği gibi, &ldquo;impeachment&rdquo; mekanizmasının işletilmesi i&ccedil;in Meclis&rsquo;te ve Senato&rsquo;da &uuml;&ccedil;te iki &ccedil;oğunluk gerektiğinden, Dilma Rousseff&rsquo;in nasıl d&uuml;ş&uuml;r&uuml;ld&uuml;ğ&uuml; sorusu akla gelecektir kuşkusuz. Ekim 2014 se&ccedil;imlerinde PT ve m&uuml;ttefiklerinin 513 sandalyeli Meclis&rsquo;te 294 milletvekili, 81 &uuml;yeli Senato&rsquo;da da salt &ccedil;oğunluğu vardı. Ama 17 Nisan 2016&rsquo;da Meclis&rsquo;te 367 el &ldquo;impeachment&rdquo; lehine kalkmıştı. PT&rsquo;nin m&uuml;ttefiki siyasi partilerin milletvekillerinin 15 ay sonra nasıl olup da karşı cephede konumlandığına Cunha&rsquo;nın s&ouml;z&uuml; edilen kitabı cevap getirecektir kuşkusuz.</p> <p>Bu darbe planı tıkır tıkır işleyince 2018 se&ccedil;imlerini, esasen y&uuml;zde 20 dolayında desteğe sahip olan bug&uuml;nk&uuml; Devlet Başkanı Jair Bolsonaro, karşısında g&uuml;&ccedil;l&uuml; rakip bulunmadığı i&ccedil;in rahatlıkla kazanmıştı. Emekli bir asker olan Bolsonaro, ABD destekli 1964 askeri darbesi ve ardından iş başına gelen ve 1985&rsquo;e kadar &uuml;lkeyi y&ouml;neten askeri diktat&ouml;rl&uuml;ğ&uuml; savunan bir siyaset&ccedil;i. ABD yanlısı tutumuna Başkan Trump d&ouml;neminde Brezilya&rsquo;nın Tel Aviv B&uuml;y&uuml;kel&ccedil;iliği&rsquo;ni alelacele Kud&uuml;s&rsquo;e taşıma kararı &ouml;rnek g&ouml;sterilebilir.</p> <p>Dilma Rousseff, 17 Nisan 2019&rsquo;da Brasil De Fato&rsquo;da yayımlanan &ldquo;<a href="https://www.brasildefato.com.br/2019/04/17/o-golpe-de-2016-a-porta-para-o-desastre-por-dilma-rousseff" style="box-sizing: border-box; color: inherit; text-decoration-line: none; background-color: transparent; opacity: 1; box-shadow: rgb(155, 232, 248) 0px -2px 0px inset, rgb(155, 232, 248) 0px -3px 0px inset;" target="_blank">2016 darbesi: felakete a&ccedil;ılan kapı&rdquo;</a>&nbsp;başlıklı yazısında, darbenin başlıca hedefinin &ldquo;Brezilya&rsquo;yı, d&ouml;rt başkanlık se&ccedil;iminde sandıkta bozguna uğratılan neo-liberal ajandaya uyumlu hale getirmek&rdquo; olduğunu s&ouml;yl&uuml;yor. PT esasen neo-liberal politikalar izlediğine g&ouml;re, neden darbeyle iktidardan uzaklaştırılmak istendiği yanıtı bulunması gereken bir soru.</p> <p>Latin Amerika&rsquo;daki darbeler tarihi hakkında &ldquo;Karanlık Zamanlar&rdquo; (Tiempos de Oscuridad) isimli kitabın yazarı olan Şili asıllı İspanyol Profes&ouml;r Marcos Roitman&rsquo;ın bu soruya yanıtı ş&ouml;yle: SSCB&rsquo;nin yıkılmasıyla birlikte, ABD, Monroe Doktrini &ccedil;er&ccedil;evesinde, Latin Amerika &uuml;lkelerinde artık ideolojik gerek&ccedil;eli askeri darbeler yapmaya ihtiya&ccedil; duymuyor. Buna karşılık, ABD ile bağlantılı k&uuml;resel g&uuml;&ccedil;lerin, başka bir deyişle &ccedil;ok uluslu şirketler, uluslararası bankalar ve uluslararası kuruluşların oluşturduğu Troika &ldquo;yeni d&uuml;şman&rdquo; belirlediği &uuml;lkelerin siyasetine silahlı kuvvetlere ihtiya&ccedil; duymayan siyasi m&uuml;hendisliklerle m&uuml;dahale ediyor. Roitman bu t&uuml;r bir m&uuml;dahaleye &ldquo;beyaz eldivenli darbe&rdquo; (golpe de guante blanco) diyor. Bu darbeler artık sadece Venezuela ve K&uuml;ba gibi sol ideolojiye dayalı antikapitalist &uuml;lkeler i&ccedil;in değil, ayrıca Troika&rsquo;nın &ccedil;ıkarlarını &ouml;ncelemeyen Brezilya gibi neo-liberal politikalar izleyen &uuml;lkeler i&ccedil;in de &ouml;ng&ouml;r&uuml;l&uuml;yor. ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken&rsquo;ın M&uuml;nih G&uuml;venlik Konferansında &ldquo;ABD artık askeri g&uuml;&ccedil; kullanarak rejimleri devirmeye &ccedil;alışmayacak&rdquo; s&ouml;z&uuml;n&uuml; bu bağlamda okumak m&uuml;mk&uuml;n.</p> <h3>Lula de Silva&rsquo;nın 2022 se&ccedil;imlerinde aday olması</h3> <p>Lula de Silva&rsquo;nın mahk&ucirc;miyet kararının bozulması, 2022 se&ccedil;imlerine katılma olasılığını g&uuml;ndeme getirdiği i&ccedil;in &ouml;nemli. &ldquo;Yoksulların babası&rdquo; lakaplı siyaset&ccedil;inin Bolsonaro karşısında kazanabilecek en g&uuml;&ccedil;l&uuml; aday olduğu alelacele yapılan anketlerde g&ouml;r&uuml;l&uuml;yor. France Info&rsquo;nun Reuters&rsquo;e dayanarak aktardığı bir ankete g&ouml;re, Lula de Silva ikinci turda y&uuml;zde 38&rsquo;e karşı 50 ile Bolsonaro&rsquo;yu geride bırakıyor. Consultora Atlas&rsquo;ın ge&ccedil;en Cuma yayımladığı bir başka anket, Lula de Silva&rsquo;nın Bolsonaro&rsquo;yu y&uuml;zde 38,8&rsquo;e karşılık 44,9 oyla alt edeceğini&nbsp;<a href="https://americaeconomica.com/noticia/31030/politica/lula-sacaria-a-bolsonaro-una-ventaja-de-seis-puntos-en-las-elecciones.html" style="box-sizing: border-box; color: inherit; text-decoration-line: none; background-color: transparent; opacity: 1; box-shadow: rgb(155, 232, 248) 0px -2px 0px inset, rgb(155, 232, 248) 0px -3px 0px inset;" target="_blank">ortaya koyuyor</a>. Bolsonaro&rsquo;ya karşı Ciro Gomes gibi başka muhalif adayların da kazanma şansı var ama en g&uuml;&ccedil;l&uuml; aday Lula de Silva.</p> <p>El Pa&iacute;s gazetesine verdiği m&uuml;lakatta, &ldquo;Siyaset benim DNA&rsquo;m, yapmayı ancak&nbsp;<a href="https://elpais.com/internacional/2021-03-06/la-politica-es-mi-adn-solo-cuando-muera-dejare-de-hacerla.html" style="box-sizing: border-box; color: inherit; text-decoration-line: none; background-color: transparent; opacity: 1; box-shadow: rgb(155, 232, 248) 0px -2px 0px inset, rgb(155, 232, 248) 0px -3px 0px inset;" target="_blank">&ouml;ld&uuml;ğ&uuml;mde bırakırım</a>&rdquo; diyen 75 yaşındaki siyaset&ccedil;inin 2022&rsquo;de aday olması, &ouml;ncelikle Brasilia Federal Mahkemesi&rsquo;nin se&ccedil;imlerden &ouml;nce lehinde karar vermesine veya kararını s&uuml;r&uuml;ncemede bırakmasına bağlı. Ama aday olması halinde yeniden se&ccedil;ilmesi m&uuml;mk&uuml;n ki bu da Brezilya darbesinin sonlanması anlamına gelecek. Unutmayalım ki d&uuml;nya ekonomisindeki yeri altıncılıktan onunculuğa d&uuml;şen Brezilya&rsquo;da sokak hareketleri, parlamento ve yargı darbeleriyle hedeflenen; Lula de Silva&rsquo;nın, manevi kızı Dilma Rousseff&rsquo;in, kısacası kurucusu olduğu PT&rsquo;nin iktidardan uzaklaştırılmasıydı. O bakımdan zafer &ccedil;ığlıkları atmaktan &ccedil;ok bundan sonra neler olacağını bekleyip g&ouml;rmekte yarar var.</p> <p>[&ldquo;Agur, ETA artık yok&rdquo; (Aralık 2018), &ldquo;&Ccedil;oğul İspanya: Anayasal Sistemi ve Ter&ouml;rle M&uuml;cadele Modeli&rdquo; (2006) ve &ldquo;Euskal Herria: İspanya Siyasi Tarihinde Bask Milliyet&ccedil;iliği&rdquo; (1999) kitaplarının yazarı olan Akın &Ouml;z&ccedil;er emekli Dışişleri mensubudur]</p>
Habere ifade bırak !
Habere ait etiket tanımlanmamış.
Okuyucu Yorumları (0)

Yorumunuz başarıyla alındı, inceleme ardından en kısa sürede yayına alınacaktır.

Yorum yazarak Topluluk Kuralları’nı kabul etmiş bulunuyor ve haber111.com sitesine yaptığınız yorumunuzla ilgili doğrudan veya dolaylı tüm sorumluluğu tek başınıza üstleniyorsunuz. Yazılan tüm yorumlardan site yönetimi hiçbir şekilde sorumlu tutulamaz.