İSLAM BİLİM ADAMLARI EBÛ'L KASIM AMMAR BİN ALİ EL-MAVSILÎ ("CANAMUSALİ") IRAK, MISIR, (950-1010)

İSLAM BİLİM ADAMLARI EBÛ'L KASIM AMMAR BİN ALİ EL-MAVSILÎ ("CANAMUSALİ") IRAK, MISIR, (950-1010) Batı dünyasının Canamusalı'si Ebü’l-Kāsım Ammâr b. Ali el-Mevsılî, kaynakların tahmini bilgilerine göre 1010 tarihlerinde Musul’da dünyaya gelmiştir. Daha sonra uzun bir süre Mısır, Kahire'de bir müddet de Horasan ve Filistinde hayatına devam etmiş, Medîne, Diyarbakır, Kûfe, Tunus gibi ülkeleri de ziyaret ederek, gittiği yerlerde çeşitli göz ameliyatları yaptığı kaynaklarda yer alan, İslâm aleminin yetiştirdiği meşhur göz hekimlerindendir. Fâtımî Sultanı Hakîm zamanında (996-1020) Mısır’da, gözün anatomisi detaylı bir şekilde nazara veren ve göz kapakları, saydam tabaka, göz bebeği, göz akı gibi önemli bölgelerdeki hastalıkları tanıtarak tedavi usullerini açıklayan, “Kitâbü’l-Münteḫab fî ʿilmi’l-ʿayn ve ʿilelihâ ve müdâvâtihâ bi’l-edviye ve’l-ḥadîd” adlı ünlü eserini yazmıştır. Göz hastalıkları üzerine yoğunlaşan Ammâr, bu sahada birçok tedavi ve ameliyatlar yaparak, İslâm Bilim adamları içinde, bu alanın önemli uzmanları arasında yer almış ve göz hastalıkları sahasında hâzık bir hekim olarak tanınmıştır. Ammâr'ın bilime sunduğu tedavi usullerinin en dikkat çeken yönü, bu bilgilerin bizzat kendisinin yaptığı tedavi ve ameliyatlardan edindiği tecrübelere dayanmasıdır. Onun için de özellikle göz katarakt ameliyatlarında uyguladığı metod, zamanın unutulmayacak tedavi usullerindendir. Bu uygulamada katarakt tabakasını ince bir metal boru ile aspire ederek ortamdan uzaklaştırması, bu sahanın en önemli ve orijinal icadı kabul edilmiştir. Ammâr bu çalışmaları ile kendisinden sonra gelen hekimlere, o şartlarda yeri doldurulamaz bir kaynak olmuştur. Kaynaklar XIII. yüzyılda “Gāfikī el-Mürşid “ adlı kitap ile Tabib Selâhaddin'in “Nûrü’l-ʿuyûn” adlı kitaplarında kataraktla ilgili bölümlerde Ammâr’ın eserinden faydalandığı belirtilmiştir. Prof. Dr. Cahit Kurbanoğlu 25.09.2021