İSLAM BİLİM ADAMLARI GIYÂSÜDDÎN CEMŞÎD BİN MES’ÛD EL- KÂŞÎ (Ö.832/1429)

İSLAM BİLİM ADAMLARI GIYÂSÜDDÎN CEMŞÎD BİN MES’ÛD EL- KÂŞÎ (Ö.832/1429) Kâşân’da doğmuş olup Fars’lı bir aileye mensuptur. Mes’ûd El Kâşî tıbbı kendine meslek edinerek bu alanda çalışmalırı sürdü-müştür. Ancak daha sonraları astronomi ve matematiğe duyduğu merak, asıl mesleğini ikinci plana itmesine yol açmıştır. Kâşân’da yaşayan Mes’ûd El Kâşî daha sonra Irâk-ı, Acem’i do-laşmış, Uluğ Bey’in davetiyle Semerkant’a yerleşerek araştırmala-rı için gereken malî kaynağa ve ilmî ortama kavuşmuştur. Bundan böyle merak saldığı astronomi üzerinde ciddi çalışmalar yaparak bu konuda uzmanlaştır. Mes’ûd El Kâşî, matematik alanında, Semerkant matematik bil-ginleri içinde en önde gelenin Kadızâde’yi bazı konularda geçe-rek, ünlü matematik bilginleri arasında yer almıştır. Mes’ûd El Kâşî özellikle Uluğ Bey’in rasathanesinin proje ve inşa aşamalarında öncü rol oynamış ve yaptığı tavsiyeleri üzerine ya-pımına kavuşmuştur. Mes’ûd El Kâşî’nin matematik ve astronomi alanlarına önemli ki-taplara sahip olmuş, o alanlara büyük katkılarda bulunmuştur. Miftâḥu’l-ḥisâb adlı kitabı Doğu matematikçilerinin yazdıkları eser-leri arasında ilk sırada yer almıştır. Gıyaseddin Cemşid el-Kaşi’nin Ortaçağ İslâm Dünyası’ndaki matematik alanında ünlü ve önemli çalışmalarından birisi de Matematiğin Anahtarı adlı kitabıdır. Bu eserinin bir bölümünde ondalık kesirleri kuramsal yönden incelemis ve bu kesirlerle toplama, çıkarma, çarpma ve bölme gibi aritmetiksel işlemlerin nasıl yapılacağını örnekleriyle göstermiştir. Burada vermiş olduğu bilgiler daha sonra 16. Yüzyılın Osmanlı ünlü matematikçilerinden ve astronomlarından Takiyüddin tarafından kullanılmış, trigonometri ve astronomiye uygulanarak geliştirilmiştir. Prof. Dr. Cahit Kurbanoğlu 12.11.2021